Banken en andere geldverstrekkers worden ‘de afgelopen maanden’ steeds vaker geconfronteerd met hypotheekfraude. Toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM) slaat alarm, en verscherpt het toezicht op de bijna 7000 financieel dienstverleners die Nederland telt. „Je kunt op straat belanden.”
De woningmarkt is krap, hypotheekrentes zijn hoog, huizenprijzen rijzen de pan uit. Hoe bemachtig je op die vechtmarkt in hemelsnaam een huis? Nou, met vervalste papieren waarmee je aanspraak maakt op een hypotheek die je normaal nooit zou kunnen krijgen, denken blijkbaar steeds meer Nederlanders.
De afgelopen maanden constateert de AFM een sterke toename van hypotheekfraude. Cijfers willen ze bij de toezichthouder na vragen van De Telegraaf niet geven, maar in de eerste vier maanden van dit jaar zien ze een stijging ’in aard en in aantal’. Reden voor extra alertheid bij de AFM. De toezichthouder werkt daarbij nauw samen met de politie en de FIOD.
Techniek maakt fraude makkelijker
Vervalste loonstrookjes, neppe werkgeversverklaringen, gepimpte jaarrekeningen die een veel te rooskleurig beeld geven van de daadwerkelijk door ondernemers en zzp’ers gemaakte winst: de pogingen om banken en hypotheekverstrekkers op te lichten zijn creatief én legio. Fraude is natuurlijk van alle tijden, maar moderne technieken maken het steeds makkelijker om papieren levensecht te vervalsen, zeggen ze in hypotheekland.
Soms zijn het consumenten zélf die zich bij de hypotheekaanbieder financieel beter proberen voor te doen dan ze in werkelijkheid zijn. Maar vaker worden ze geholpen, blijkt uit rechtszaken die recent dienden. Door ’zolderkamerknutselaars’ die achter de computer een centje bij verdienen door vervalste papieren te fabriceren. Door netwerken die er een verdienmodel in hebben gevonden. Door malafide financieel adviseurs, die er geen moeite mee hebben om – tegen extra betaling – mee te helpen om de financiële positie van klanten wat rooskleuriger voor te stellen dan die in feite is. Door corrupte notarissen, taxateurs, aankoopmakelaars en accountants. En soms ook, minder ernstig maar nog steeds niet toegestaan, door ’behulpzame’ financieel adviseurs die fluisteren dat een mogelijke studieschuld maar even niet benoemd moet worden.
’Fraudeur loopt grote risico’s ’
Bij de beroepsvereniging voor Hypothecair Planners (NVHP) waarschuwen ze voor de enorme risico’s die kleven aan hypotheekfraude door consumenten. „De consument overziet de gevolgen totaal niet. Die kunnen enorm zijn”, zegt bestuurslid Mark Sanders. Bij aantoonbare fraude kan een verstrekte lening onherroepelijk worden opgeëist. „Daar bovenop kan dan nog een boeterrente komen. Je loopt vervolgens ook nog het risico om een registratie te krijgen in een verwijzingssysteem van banken, tot acht jaar aan toe.”
Zaken doen met de bank waar fraude is gepleegd is dan onaannemelijk, en met die registratie in dat systeem zullen ook andere banken huiverig zijn om een hypotheek te verstrekken. „Huren wordt ook lastig, want je moet als huurder vaak goed gedrag kunnen aantonen. Je loopt als fraudeur dus het risico dat je letterlijk op straat belandt.”
Haagse vader met twee kinderen belandt mogelijk op straat
Dat lot dreigt bijvoorbeeld voor een Haagse vader van twee kinderen die een hypotheek van 375.000 euro én een persoonlijke lening van 40.000 euro bij ING lospeuterde. Hij bleek valse jaarrekeningen bij de bank ingediend te hebben. Volgens de man zélf treft hem geen blaam: hij had zijn papieren naar eer en geweten bij zijn hypotheekadviseur ingeleverd, en wat daar vervolgens mee gebeurde kon hem niet worden aangerekend, zei hij begin deze maand in een kort geding. De rechter benadrukte echter dat hij met het zetten van zijn handtekening onder de hypotheekofferte had kunnen zien dat zijn jaarinkomen fors was opgekrikt.
De man krijgt van de rechter tot half juli de tijd om bij een andere kredietverstrekker een hypotheek te regelen, maar de kans daarop is gering. Hij loopt nu het risico met zijn twee kinderen op straat te belanden.
Witwassen van crimineel geld
Malafide financieel dienstverleners nemen ook grote risico’s. Ze lopen het risico dat vergunningen worden ingetrokken, of hoge boetes of zelfs celstraffen worden uitgedeeld.
Bij de Autoriteit Financiële Markten zien ze dat ook criminelen steeds vaker hypotheekfraude inzetten om zwart geld wit te wassen. Panden worden bijvoorbeeld met vervalste papieren, deels met een hypotheek en deels met crimineel verkregen geld, aangekocht en versneld afgelost. Het aangekochte pand wordt vervolgens weer aangeboden op de reguliere woningmarkt. De pakkans is laag, de rendementen hoog: een recept waar criminelen dol op zijn.
Tip over smokkel cocaïne in haven van Rotterdam
De financiële recherche van de Amsterdamse politie hield vorige week dinsdag nog tien verdachten van hypotheekfraude aan. Het gaat om mensen in de leeftijd van 23 tot en met 45 jaar oud die werkzaam waren in de makelaardij, bij administratiekantoren en/of als hypotheekadviseurs.
Het strafrechtelijk onderzoek begon na een tip via het Team Criminele Inlichtingen (TCI) en een melding van een verdachte vastgoedtransactie. Ook kwam er informatie naar voren uit een onderzoek naar invoer van cocaïne in de haven van Rotterdam.
Deze informatie leidde uiteindelijk naar de hoofdverdachte in de zaak, een 40-jarige Amsterdammer. Hij zou zich in een sturende rol hebben beziggehouden met grootschalige hypotheekfraude waarbij vervalste inkomensgegevens werden gebruikt. Het ging dan om veelal ’opgepluste’ jaarcijfers en fictieve dienstverbanden. De hoofdverdachte is zelf in het bezit van een vastgoedportefeuille. Veel van zijn klanten blijken volgens de politie arbeidsmigranten.
„Criminelen zijn altijd op zoek naar manieren om geld uit de onderwereld naar de bovenwereld te krijgen”, weet ook Jelle Wijkstra van de Nederlandse Vereniging van Banken. „Je ziet ook dat er panden worden aangekocht met het specifieke doel om er wietplantages of drugslabs onder te brengen.”
