Er worden op verschillende beurzen records bereikt, zoals bij de AEX de afgelopen maand. De Amsterdamse hoofdindex ging op dinsdag 7 mei voor het eerst door de 900-puntengrens en bereikte op maandag 27 mei met 916,04 de hoogste slotstand tot nu toe.
Met het oog op de lange termijn is het verklaarbaar dat beursindices almaar hoger komen te staan. Alleen al vanwege het gegeven dat inflatie aan de orde van de dag is en een beursindex een nominaal getal is, dus niet gecorrigeerd voor koopkracht. De stijging weerspiegelt de prijsstijgingen in de economie.
Daarnaast bestaat een index uit bedrijven die door de tijd heen meer waard kunnen worden doordat zij waarde creëren. Beleggers worden beloond voor het aanhouden van risicovolle aandelen, historisch gezien ook met een hoger rendement dan obligaties en spaargeld. Sinds 1900 komt het wereldwijde reële rendement – dus na inflatie – op aandelen neer op gemiddeld 5 procent per jaar, aldus het Global Investment Returns Yearbook 2024 van UBS.
Een andere index kon op 17 mei een record noteren. Het was de dag dat de bekende Amerikaanse Dow Jones voor het eerst boven de 40.000 punten sloot. Zulke ronde getallen zijn niet specialer dan andere standen, maar worden toch veel uitgelicht in de financiële media. Inmiddels is de Amerikaanse index weer onder de 39.000 gezakt, maar ondanks dat is het interessant om meer in detail naar dergelijke standen te kijken.
Dominante sectoren
De Dow Jones Industrial Average (DJIA) is de op een na oudste Amerikaanse beursindex die nog in gebruik is. De index werd voor het eerst gepubliceerd op 26 mei 1896, dus 128 jaar geleden. De oudste index is de Dow Jones Transportation Average. Beide waren een idee van Charles Dow, mede-oprichter van de Amerikaanse uitgeverij van financieel nieuws Dow Jones & Company. De Industrial Average is echter uitgegroeid tot een breed gevolgde en invloedrijke index, die nu simpelweg bekendstaat als de Dow Jones of Dow.
De eerste twaalf bedrijven in de index waren grote industriële ondernemingen, waaronder General Electric; een weerspiegeling van de dominante sectoren van die tijd.
Veel van de originele twaalf bedrijven zijn overgenomen of hebben hun activiteiten gestaakt. In de tussentijd is de Dow echter volledig opgeschud, wat de verschuiving van een industriële naar een meer op technologie en diensten gebaseerde economie weerspiegelt.
Prijsgewogen
Door de wijze waarop deze is samengesteld, is de Dow een apart beestje. Het is namelijk een prijsgewogen index. Dit betekent dat de aandelen worden gewogen op basis van de koers van een enkel aandeel, niet op basis van de totale beurswaarde of de marktkapitalisatie van het bedrijf.
Dit kan leiden tot onlogische verhoudingen. De hoogte van de beurskoers is redelijk arbitrair en wordt bepaald door allerlei factoren uit het verleden. Hoeveel aandelen zijn er oorspronkelijk uitgegeven, welke dividenden heeft een bedrijf uitgekeerd, zijn er splitsingen geweest?
Een voorbeeld: een bedrijf met een hoge aandelenkoers maar een relatief kleine marktkapitalisatie kan een groter gewicht hebben in de index dan een bedrijf met een lagere aandelenprijs maar een veel grotere marktkapitalisatie. UnitedHealth Group, Goldman Sachs en Microsoft zijn de drie grootste Dow-componenten, maar dat is puur te danken aan de hoge koers op de beurs. Apple heeft een lagere koers van zo’n 190 dollar, en zit daarmee ergens in de middenmoot met 3 à 4 procent. Op basis van de beurswaarde zou het techbedrijf echter meer dan 20 procent van de index uitmaken.
Gecorrigeerd
Sinds 1928 bestaat de Dow Jones uit een vast aantal van 30 aandelen. De beurskoersen worden opgeteld en de som wordt gedeeld door de zogeheten ‘divisor’, een bepaald cijfer, om tot een waarde van de index te komen.
De DJIA werd oorspronkelijk berekend als een eenvoudig gemiddelde van de aandelenprijzen van de twaalf bedrijven. De opgetelde koersen werden dus gedeeld door twaalf, wat resulteerde in de beginstand van 40,94 punten. Inmiddels is de divisor een heel stuk gedaald, zelfs onder de één. Deze is nu ongeveer 0,152. De Dow Jones staat dus veel hoger dan de som van alle beurskoersen. Over de 128 jaar komt het rendement uit op gemiddeld 5,5 procent per jaar – en dat is nog zonder het dividend.
De divisor wordt aangepast bij wijzigingen in de samenstelling van de index en bij corporate actions, zoals aandelensplitsingen. Bij een splitsing waarbij ieder oud aandeel wordt omgezet in twee nieuwe aandelen, zal de koers per aandeel bijvoorbeeld grofweg halveren, maar er verandert niets aan de waarde van een bedrijf. Zo’n gebeurtenis moet dus niet zorgen voor een andere indexwaarde, daarom wordt de divisor hiervoor gecorrigeerd. Aan de andere kant zal een aandeel wel een lagere weging krijgen na zo’n splitsing, zonder dat daar een fundamentele reden voor is.
Subjectief
Indices die gebaseerd zijn op kengetallen zoals marktkapitalisatie, dividendrendement, waardering of winstgevendheid, zijn heel zinvol. Een belegger kan met zijn portefeuille zo aansluiten bij de beurswaarde van bedrijven, of aandelen kiezen die voldoen aan bepaalde kwaliteits-, waarde- of groeikenmerken. Bij de Dow komen de verhoudingen niet overeen met de economische grootte of financiële maatstaven.
Bovendien is de opname van bedrijven in de index niet op regels gebaseerd en zijn er geen vaste momenten om de samenstelling van de Dow te herzien.
De opname van een nieuw bedrijf in de Dow is geheel aan het zogeheten ‘Index Committee’. De methodologie zegt daarover: “Hoewel de aandelenselectie niet wordt bepaald door kwantitatieve regels, wordt een aandeel meestal alleen toegevoegd als het bedrijf een uitstekende reputatie heeft, aanhoudende groei laat zien en interessant is voor een groot aantal beleggers.” Dat levert een grote mate van subjectiviteit op.
Wisselingen
Het selectiecomité heeft een grote discretionaire bevoegdheid en haalt vaak grote bedrijven uit de Dow als ze ondermaats presteren. Dit heeft gezorgd voor enkele (achteraf gezien) onhandige keuzes.
General Electric heeft bijvoorbeeld na het vertrek uit de index in 2018 een grote sprong gemaakt: de koers is ruim verdubbeld. Vervanger Walgreens Boots Alliance ging juist hard onderuit. Dat laatste aandeel verdween eind februari dit jaar weer uit de Dow en Amazon kwam daarvoor in de plaats: een bedrijf dat de laatste tien jaar meer dan vertienvoudigd is. Het lijkt een beetje op prestatiejagen (performance chasing), waarbij beleggers hun geld verplaatsen naar aandelen die recentelijk sterke prestaties hebben laten zien.
Ook de verwijdering van Exxon Mobil en Raytheon (nu RTX Corp) in augustus 2020 heeft tot nu toe niet goed uitgepakt. Aan de andere kant is de toevoeging van Apple in maart 2015, ten koste van AT&T, een hele gunstige geweest. De iPhone-maker is op de beurs in die tijd verzesvoudigd. Het trackrecord van het comité is dus grillig.
Rendementen
Bekende indices als de S&P 500 en de MSCI World Index zijn zeer invloedrijk omdat ze niet alleen passieve beleggingsstromen aantrekken in fondsen en etf’s, maar ook dienen als benchmarks voor veel actieve beheerders. Dit betekent dat zelfs actieve beleggers hun portefeuilles vaak afstemmen op deze mandjes. Voor de Dow geldt dat veel minder. Toch heeft deze index nog zijn aantrekkingskracht als graadmeter voor de Amerikaanse beurs, vooral voor de echte largecaps.
De Dow Jones heeft namelijk als kleinste component een bedrijf met een beurswaarde van 40 miljard dollar – toevallig genoeg het chemiebedrijf Dow Inc. Bij de S&P 500 is de kleinste beurswaarde 5 miljard dollar. De DJIA zou je dus kunnen zien als een actief beheerde index in de allergrootste Amerikaanse aandelen. Het selectiecomité houdt daarbij wel in het oog dat verschillende sectoren passend vertegenwoordigd zijn binnen de index.
Wat betreft prestaties is de Dow Jones over de afgelopen vijftien jaar achtergebleven bij de S&P 500. Wel weet de DJIA de gelijkgewogen versie (S&P 500 Equal Weight) nog redelijk bij te benen.
